علی اکبر ولایتی کیست؟ | پزشک ابوالمشاغل و شمایل دهه ۶۰ سیاست خارجی جمهوری اسلامی
رویداد ۲۴| روح انگیز درّی: علی اکبر ولایتی که این روزها به دلیل بیماری و حال نامساعد در بیمارستان بستری است لیست بلند بالایی از مسئولیتهای مختلف را در کارنامه کاری اش دارد. ماجرای دو پسر ولایتی که از برج سازهای مطرح هستند در سالهای اخیر با جمله معروف او که زندگی مردم یمن را با سختی الگو قرار داده بود، مقایسه زیادی شد؛ آقازادههای برج ساز پدری که میگفت نان خشک بخورید.
بیوگرافی علی اکبر ولایتی
ولایتی متولد چهارم تیر ماه ۱۳۲۴، در رستمآباد شمیران است. او پس از گذراندن دوران ابتدایی و دورهٔ نخست دبیرستان در زادگاهش، به دبیرستان جم واقع در قلهک تهران رفت و دورهٔ دوم دبیرستان را با اخذ دیپلم طبیعی در سال ۱۳۴۲ به پایان رساند. در سال ۱۳۴۳ در کنکور سراسری دانشگاهها شرکت کرد و پس از کسب رتبهٔ ۴۹ کشوری، برای تحصیل در رشتهٔ پزشکی به دانشگاه تهران رفت. پس از اتمام دورهٔ دکتری، تخصص اطفال را در مرکز طبی کودکان دانشگاه تهران و فوق تخصص بیماریهای عفونی را در دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا گذراند. او طب اطفال را از محمّد قریب بنیانگذار طب اطفال در ایران آموخت. ولایتی در کنار تحصیل، در سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۰، در مدرسهٔ قائمیه و سپس در دبیرستان جهان آرای قلهک به تدریس اشتغال داشت.
ولایتی در سال ۱۳۴۸ با مریم خوشنویسان، نوهٔ محمدحسین خوشنویسان از استادان خوشنویسی کشور ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه فرزند پسر به نامهای محمد، میثم و علی اصغر و یک فرزند دختر به نام فاطمه است. بعد از فوت همسر اول، او در سال ۱۳۸۶ با لیلا عنایت ازدواج کرد.
بر اساس گفت و گویی که خود ولایتی انجام داده است او چند بار در دورهٔ دبیرستان به دلیل فراخواندن دانشآموزان به تعطیل کردن کلاسها برای شرکت در تظاهراتهای مخالف شاه بازجویی شد و در ساواک تهران پرونده داشت.
ولایتی در سال ۱۳۴۱ به عضویت جبههٔ ملی دوم درآمد، اما اندکی بعد از این تشکل جدا شد. او دربارهٔ ادامه ندادن فعالیت در این جبهه میگوید: «من برای فعالیت سیاسی، به دنبال بستری بودم. آن موقع تنها بستر سیاسی موجود، جبههٔ ملی و نهضت آزادی بود. بعد از فوت مرحوم آیتالله بروجردی، در ۱۶سالگی به حضرت امام رجوع کردم، در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ که دیدم جبههٔ ملی راهش را عوض کرد، از آن جدا شدم و بعد از آن، ارتباطم به روحانیت و فعالان مذهبی منحصر شد.»
در دانشکدهٔ پزشکی به همراه سید محمدباقر حسینی لواسانی، مرتضی لبافینژاد، محمدعلی فیاضبخش انجمن اسلامی دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه تهران را بنیانگذاری کردهاند.
علیاکبر ولایتی و مسئولیتهای پس از انقلاب؛ سیاستمدار ابوالمشاغل
مهمترین مسئولیت ولایتی در جمهوری اسلامی به ترتیب معاون وزارت بهداری، نمایندهٔ مردم تهران در اولین دورهٔ مجلس شورای اسلامی و بعد از آن به مدت شانزده سال، در دورههای ریاست جمهوری آیت الله خامنهای و اکبر هاشمی رفسنجانی، بهعنوان وزیر امور خارجه فعالیت کرده است. پس از آن مشاور بینالملل رهبری بود.
علیاکبر ولایتی، بهطور نمادین در چند دانشگاه در فهرست استادان قرار دارد. وی در مجمع تشخیص مصلحت نظام و بنیاد دائرةالمعارف اسلامی نیز حضور دارد. او ریاست اسمی پژوهشکدهٔ مسیح دانشوری (مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی سل و بیماریهای ریوی) و جمعیت حمایت از پیوند اعضا را هم بر عهده دارد. او همچنین تا سال ۱۴۰۰ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بود.
بیشتر بخوانید: علی شمخانی، پرونده هستهای و شمایل مخدوش قهرمان خودخوانده!
وی همواره به دلیل تعدد پستها مورد انتقاد برخی رسانهها قرار گرفته است و حتی با طعنه او را ابوالمشاغل میخوانند، اما هواداران وی میگویند بسیاری از پستهای وی مشاورهای است و نه اجرایی.
سید محمدعلی ابطحی در توییتر در ۷ دی ۱۳۹۷: «کسی از آقای ولایتی خبر دارد؟ اصلاً استعفا ندهد. دو سه تا شغل دیگر هم بگیرد؛ ولی حداقل بهعنوان رئیس دانشگاه افتخار بدهد در مورد مسائل فاجعهبار اتوبوس و کشته شدن دانشجویان و کارهایی که دانشگاه آزاد در این رابطه کرده یا باید بکند به جای زیردستانش شخصاً مصاحبه کند.»
*ولایتی و وزارت امور خارجه. پس از عدم موفقیت در کسب مقام نخستوزیری به واسطه رأی مخالف مجلس وقت، به عنوان وزیر امور خارجه رأی اعتماد گرفت و در فاصلهٔ سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۶ به مدت ۱۶ سال این سِمَت را عهدهدار بود.
به عقیده ولایتی انتخاب او به سمت وزیر خارجه تصمیمی در سطح «کلیت نظام» بود و با توجه به اینکه او «نماینده مجلس و نامزد نخست وزیری هم بود» به این سمت انتخاب شد. او در همان مصاحبه توضیح میدهد که «آقا» و امام «نقش اساسی» در این تصمیمگیری داشتند.
او در گفت و گویی که در سالهای گذشته با روزنامه ایران داشته است میگوید که هر بار در طول چهار دوره از وزارت او، امام خمینی از طریق پسرش «حاج احمد آقا»، و بعد از او هم آیتالله خامنهای «پیغام میدادند به مجلس که فلانی باید وزیر امور خارجه بماند» و مجلس هم رأی میداد.
او در همین گفتوگو تاکید دارد که در زمان انتصاب در سال ۱۳۶۰ وارث وزارت خارجهای شد که حدود سه سال بعد از انقلاب هنوز با مشکلات ساختاری زیادی رودررو بود و به تعبیر خود وی، قبل از او، با اینکه «هفت وزیر یا سرپرست آمده و رفته بودند» هنوز و «هیچوقت ثبات لازم را پیدا نکرده بود».
از رخدادهای مهم زمان وزارت او ماجرای میکونوس است. در حکم نهایی دادگاه موسوم به میکونوس نام علیاکبر ولایتی به عنوان وزیر امور خارجه وقت قید شده است. همچنین در ماجرای انفجار آمیا، در سال ۱۹۹۴به منجر به مرگ ۸۵ نفر شد، برخی از مقامات وقت ایران از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیسجمهور)، علی فلاحیان (وزیر اطلاعات) و علیاکبر ولایتی (وزیر امور خارجه) مورد اتهام قرار گرفتند.
در ۱۳ آبان ۱۳۹۸، وزارت خزانهداری ایالات متحدهٔ آمریکا ۹ تن از مسئولان از جمله علیاکبر ولایتی را تحریم کرد. این بیانیهٔ مدعی شد که این وزارتخانه علیاکبر ولایتی در ارتباط با بمبگذاری آمیا در آرژانتین که منجر به کشته شدن ۸۵ تن از شهروندان یهودیتبار آرژانتین شد متهم به قتل است.
ولایتی و درگیری با محمدجواد لاریجانی درباره قطعنامه ۵۹۸
محمدجواد لاریجانی یکی از معاونان ولایتی در دوران وزارت امور خارجه بود. در سالهای نخست دهه ۹۰ درگیری بین لاریجانی و ولایتی درباره این قطعنامه به رسانهها کشیده شد.
ماجرا از جایی شروع شد که محمدجواد لاریجانی در یک گفتوگو تاکید کرد: «در برههای تحت فشار آمریکا، شورای امنیت سازمان ملل متحد به ایران اخطار داد که اگر موضع خود را نسبت به قطعنامهٔ ۵۹۸ شورای امنیت روشن نکند، قطعنامهٔ جدیدی صادر خواهد شد که ایران را تحت فشار بیشتر میگذارد. تمام کارهای کارشناسی و نظر مسؤلان بر این بود که نباید اجازه داد چنین قطعنامهای صادر شود. آقای ولایتی در اتاق آقای شیخ الاسلام (معاون عربی) جلسه برگزار کرد و مرا که مسئول مذاکرات قطعنامهٔ ۵۹۸ بودم صدا کرد و گفت: «تا من وزیر خارجهام، اجازه نمیدهم که این قطعنامه قبول شود. درست دوازده ساعت بعد، مرحوم حاج احمدآقا (ره) زنگ زدند و گفتند که حضرت امام فرمودهاند بروید نیویورک و آنها را متقاعد کنید که قصد رد کردن نداریم. همین قطعنامهٔ ۵۹۸ که در تمام طول مذاکرات از طرف آقای ولایتی به عنوان قرارداد «ترکمانچای» و عنصر «حرامزاده» معرفی میشد، به محض پذیرش، تبدیل به امامزاده شد و تازه آقای ولایتی مینازد که قرارداد ۱۹۷۵ و مرزها را هم صیانت کرده است.»
در خرداد۱۳۹۲ ولایتی در یک برنامهٔ تلویزیونی که از شبکهٔ چهارم صدا و سیما پخش میشد به موضوع قطعنامهٔ ۵۹۸ پاسخ داد و به طرز تلویحی تأیید کرد که با پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ مخالف بوده است.
ولایتی و جلوگیری از رقابت ورزشکاران ایرانی با اسرائیلی
پس از انقلاب اسلامی ایران و در سال ۱۹۸۳ بیژن سیف خانی کشتیگیر رشتهٔ کشتی فرنگی حریف خود از تیم اسرائیل به نام رابینسون کوناشویلی را در رقابتهای «کشتی آزاد و فرنگی قهرمان جهان»، در کییف اوکراین شکست داد. بعد از مخابرهٔ خبر به تهران، علیاکبر ولایتی، وزیر وقت امور خارجه ایران، تیم کشتی آزاد و فرنگی را به ایران فرا میخواند. تیم کشتی آزاد ایران با شانس مسلم طلا برای محمود کدخدایی دست خالی به ایران بازمیگردد تا مبارزهٔ سیف خانی، اولین و آخرین رقابت رسمی دو کشور در مسابقات ورزشی پس از انقلاب محسوب شود.
پس از تغییر در قوانین و اساسنامهٔ کمیتهٔ جهانی المپیک، روال عدم رویاروییها با ترس از محرومیتها و جریمهها به کلی عوض شد؛ پس از این، ورزشکاران ایرانی از رویارویی با ورزشکاران اسرائیلی اجتناب میکنند.
علی اکبر ولایتی، رئیس هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد، در بزرگداشت روز دانشجو در دانشکدهٔ فنی مهندسی واحد تهران غرب این دانشگاه در ۱۴ آذرماه ۱۳۹۶ خورشیدی گفت من بازی نکردن مقابل ورزشکاران اسرائیلی را پایهگذاری کردم و بنده افتخار میکنم پایهگذار این اقدام در کشور بودم. این بیانات در واکنش به انتقادات فراوان از ولایتی نسبت به باید ببازی علیرضا کریمی در مسابقات جهانی کشتی امیدهای جهان در سال ۲۰۱۷ میلادی بوده است.
ولایتی و سودای ریاست جمهوری
ولایتی در خردادماه سال ۱۳۷۶ از کاندیداتوری علیاکبر ناطق نوری حمایت کرد. در سال ۱۳۸۴ او تصمیم گرفت خودش کاندیدای انتخابات ریاستجمهوری شود ولی به محض نامزد شدن اکبر هاشمی رفسنجانی، ولایتی به نفع وی کنارهگیری کرد.
در سال ۱۳۹۲ در یازدهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری او نیز نامزد انتخابات شد و با کسب حدود ۶ درصد آرا در میان شش نامزد حاضر در این انتخابات در رتبهٔ پنجم قرار گرفت. در این انتخابات ولایتی به همراه محمدباقر قالیباف و غلامعلی حداد عادل ائتلافی موسوم به ائتلاف ۱+۲ تشکیل داده بودند که سخنگوی آن حسین مظفر بود. فقط غلامعلی حداد عادل کنار رفت و در نتیجه ولایتی و محمدباقر قالیباف باقی ماندند.
ولایتی همچنین در سومین مناظرهٔ انتخاباتی با محوریت سیاست داخلی و خارجی، انتقادات شدیدی از عملکرد سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و کاندیدای جبههٔ پایداری نمود و صراحتاً اظهار داشت مذاکرات سعید جلیلی نتیجهای جز تشدید تحریمها علیه ایران نداشته است. در این مناظره ولایتی تلویحاً از اقدامات انجام شده در دورهٔ ریاستجمهوری هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی و عملکرد حسن روحانی در شورای عالی امنیت ملی حمایت کرد.
ولایتی و در خواست از مردم برای لنگ پوشیدن
در سال ۱۳۹۷ در بخشی از صحبتهایش به مناسبت «هفته دفاع مقدس» در همایشی در دانشگاه آزاد به «مقاومت مردم یمن» در برابر شرایط فعلی کشورشان اشاره کرده و گفته: «از یمنیها یاد بگیریم که چگونه در برابر تهدید و تحریم مقاومت میکنند. به جای لباس لنگ میبندد و اسلحه به دست دارند و چند تکه نان خشک دستشان است با پای پیاده و سعودیها از دست اینها عاجز شدند.»
صحبتهای ولایتی واکنش تعداد زیادی از کاربران شبکههای اجتماعی را برانگیخت. عباس عبدی در توییتر گفت: «آخر آقای محترم! داشتن حداقلی از انصاف هم خوب چیزی است. هنوز گفتگوی ایشان دربارهٔ خانه هزار متری کنار کاخ سعدآباد در یادها هست، و این که چگونه با رمل و اسطرلاب سعی شده بود که آن رانت بزرگ که اکنون دهها میلیارد ارزش دارد کماهمیت جلوه داده شود»
ماجرای کاخ سعد آبادی با ادعایی باز میگردد که مهدی کروبی درباره ولایتی مطرح کرده است. بنا بر گفتهٔ مهدی کروبی ویلایی هزار متر مربعی در کنار کاخ سعدآباد تهران مصادره شده از باقیماندهٔ اموال خانواده پهلوی، توسط بنیاد شهید ما بازاء خانهٔ علیاکبر ولایتی به وی داده شد تا او پول مابهالتفاوت را بهصورت قسطی بپردازد ولی بعد از سید روحالله خمینی، علیاکبر ولایتی گفته است که آن را با سید علی خامنهای حساب خواهد کرد.
در مهر ۱۳۹۹، میلاد گودرزی، فعال رسانهای به علت عکس گرفتن از ویلای مصادرهای ولایتی (در تابستان همان سال) با شکایت نهاد ریاستجمهوری و به حکم شعبه ۱۰۵۹ دادگاه کیفری۲، به جرم «فیلمبرداری از اماکن ممنوعه» به شش ماه حبس محکوم شد.
ولایتی و دخالت در پرونده حمید قره حسنلو
در جریان برگزاری دادگاههای حمید قره حسنلو پزشکی که در رخدادهای پایز ۱۴۰۱ بازداشت شده بود، برخی مدعی مکاتبهای پیرامون حمید قرهحسنلو یکی از متهمان به قتل سید روحالله عجمیان با مقامات بالای نظام درباره عدم اعدام او شدند.
قوه قضاییه اعلام کرد هنوز حکم قطعی برای حمید قرهحسنلو صادر نشده و نامه نگاری موضوعیت ندارد. دفتر ولایتی نیز مساله را تکذیب کرد.
با این وجود در ۱۱ آبان ۱۴۰۲ پدر روحالله عجمیان هنگام صحبت در یک برنامه زنده، علیاکبر ولایتی را قاتل پسر خود معرفی و بیان کرد:ما خانوادهها یک ناراحتی برای از دستدادن بچههایمان داریم، یک ناراحتی هم از مسئولینی که دخالت بیجا در پروندهها میکنند و همچنین مقامات قوهقضائیه. الآن برای آرمان علیوردی یک سال گذشت و هنوز حکم داده نشده. همانطور که علیاکبر ولایتی قاتلان پسر من آزاد کرد، بقیه قاتلان هم آزاد میکند. علیاکبر ولایتی به عنوان مشاور رهبر، شریک دزد و رفیق قافله است. هربار صدا وسیما من را دعوت میکند میگوید دربارهٔ علیاکبر ولایتی چیزی نگو. اگر صدا و سیما از علیاکبر ولایتی ترس و واهمه دارد، من ندارم. قوه قضائیه و دیوان عدالت اداری به من گفتند ولایتی در پرونده پسر شما دست داشته، اما شما صدا و سیما از او میترسید. علیاکبر ولایتی قاتل پسر من است.»
پدر عجمیان به دلیل این که صحبتهای او توسط مجری صدا و سیما قطع شد، برنامه زنده را ترک کرد.
پسران برج ساز ولایتی
در سال ۱۳۹۹ علی اصغر ولایتی و محمد ولایتی فرزندان علی اکبر ولایتی به عنوان برجسازان موفق در همایشی به نام گرگ وال استریت در ترکیه شرکت کردند. فیلمی از این همایش منتشر شد که بسیار در فضای مجازی بازتاب داشت.
رسانهها با پوشش این خبر نوشتند که همایش سمینار آموزشی مجمع جهانی فروش در ترکیه برای کاربران فضای مجازی و رسانهها در ایران به دلیل حضور پسران علی اکبر ولایتی مورد توجه قرار گرفت. افرادی که به عنوان برجسازان موفق در این همایش حضور و مورد تقدیر قرار گرفتند. اما پسران جوان علی اکبر ولایتی، که هردو در حوزه طراحی و ساخت و ساز ساختمان فعالیتی در حد و اندازهای دارند که از آنها در ترکیه به عنوان برجساز موفق یاد میشود، چگونه به این جایگاه دست پیدا کردهاند؟
رویداد ۲۴ در ان زمان در گزارشی در اینباره نوشت: «نسخهای که علی اکبر ولایتی برای مردم ایران و پسرانش پیچیده زمین تا آسمان با یکدیگر متفاوت است. ولایتی که دست بر قضا پزشک هم هست، از یک سو مردم ایران را به مقاومت و خوردن نان خشک تشویق میکند و از سوی دیگر، پسرانش را از ملک هزار متری بنیاد شهید در سعادت آباد راهی همایش گرگهای وال استریت میکند، اما چرا نسخه آقایِ پزشکِ سیاستمدارِ ابوالمشاغل برای مردم و پسرانش تا این اندازه متفاوت است و تناقض دارد؟».
یکی از حاضران در این همایش در گفتوگو با رویداد۲۴ درباره جزئیات این همایش و همچنین حضور پسران ولایتی میگوید: پسران ولایتی از دوستان مدیر همایش فرازان هستند، همایش فرازان مجموعه برگزار کننده این همایش در استانبول است و مجری برنامه نیز به همین خاطر در ابتدای این مراسم از آنها به عنوان میهمان ویژه نام برده، آنها نیز از جای خود بلند شدند و مورد تشویق حاضران قرار گرفتند.
وی در این باره میگوید: شب اول مراسم این همایش و پس از برگزاری ضیافت شام با حضور جردن بلفورت، مجری برنامه از میهمانان ویژه این همایش از جمله پسران ولایتی که در کنار بلفورت نشسته بودند، نام برد.
بیماری علی اکبر ولایتی
سال ۱۴۰۲ تصاویری از ولایتی منتشر شد که نشان میداد او در وضعیت جسمی سختی به سر میبرد و رنج بیماری در صورت او مشخص بود. در فرورن ماه سال جاری نیز خبری بستری شدن او در بیمارستان منتشر شد.
برج های تقاطع کامرانیه باهنر چند ساله افتاده ؟ مال یه خانمه است در امریکا و اینا
ابن نگذاشت